Het kind voorop: Op weg naar passende kinderopvang

1. Professionaliteit binnen de kinderopvang

Functie ‘Coach passende kinderopvang’

Ter versterking van de professionaliteit in de kinderopvang is de functie van ‘coach passende kinderopvang’ gecreëerd. Deze functie richt zich enerzijds op de kwaliteit van het pedagogisch-educatieve klimaat (VVE) in de vorm van coaching van pedagogisch medewerkers en het begeleiden van groeps- en kind-besprekingen. Daarnaast is de coach passende kinderopvang de eerste schakel voor pedagogisch medewerkers en ouders in geval van individuele kind-vragen en kan zij een rol vervullen in het professionele netwerk.

De functie van ‘coach passende kinderopvang’ geeft invulling aan een vorm van continue professionalisering. De kwaliteit die al aanwezig is wordt versterkt en er wordt toegevoegd wat nodig is in voortdurende dialoog met elkaar.

De functie van ‘coach passende kinderopvang’ is wijkgericht en organisatie- overstijgend opgezet in het kader van beperking van het aantal gezichten op een locatie en in de samenwerking in de wijk. Het team coaches passende kinderopvang

bestaat uit negen leden die ieder vanuit hun eigen moederorganisatie de werkzaamheden verrichten. Op deze wijze nemen zij een onafhankelijke positie in en kan de mogelijkheid tot expertisedeling optimaal worden benut. Zij worden geschoold op het gebied van VVE met accent op hun rol als coach passende kinderopvang en maken deel uit van een supervisiegroep in het kader van continue professionalisering.

Functie ‘Ambulant begeleider passende kinderopvang’

De ambulant begeleider passende kinderopvang kan vraaggericht worden ingezet daar waar voor een kind extra expertise nodig is. Door middel van expertisedeling en coaching on the job wordt hierdoor de professionaliteit van de pedagogisch medewerker versterkt.

Extra kind-gebonden taakuren

De procedure ‘Extra kind-gebonden taakuren’ is in het leven geroepen om de pedagogisch medewerker de ruimte te geven het (mentor-) kind de begeleiding en ondersteuning te kunnen bieden die het nodig heeft. Wanneer deze procedure wordt ingezet is de benodigde expertise bij de pedagogisch medewerker aanwezig maar ontbreekt het hem/haar aan ruimte om deze voor het kind passend in te zetten. Afhankelijk van de vraag is het ook mogelijk om de procedure ‘Extra kind-gebonden taakuren’ te combineren met ambulante begeleiding passende kinderopvang. Hierdoor wordt de professionaliteit van de pedagogisch medewerker mede versterkt.

Geïntegreerd professionaliseringsaanbod

In Arnhem is vereist dat alle pedagogisch medewerkers worden geschoold op het gebied van VVE volgens de Arnhemse kwaliteitseisen. Op basis van de stedelijke missie ‘Inclusie en Kansengelijkheid’ wordt dit aanbod op dit moment opnieuw onder de loep genomen. Doel hiervan is tot een meer geïntegreerd aanbod van continue professionalisering te komen waarbij aandacht is voor alle rollen die een bijdrage leveren aan de stedelijke missie ‘Inclusie en Kansengelijkheid’ (pedagogisch medewerker, manager, coach passende kinderopvang, ambulant begeleider passende kinderopvang). Visie hierbij is dat ‘samen leren en ontwikkelen vanuit een reflectieve grondhouding’ een krachtige bijdrage levert aan de kwaliteit van werken en samenwerken en voorwaarde is voor een effectief professionaliseringsaanbod.

2. Samenwerking met netwerkpartners rondom het jonge kind

Met de verschillende samenwerkingspartners is verkend op welke wijze zij hun expertise kunnen aansluiten op passende kinderopvang vanuit een ieders toegevoegde waarde.
Op basis van dit gesprek zijn/worden concrete afspraken gemaakt over de wenselijke samenwerking rondom het jonge kind in de kinderopvang en zijn ouders.

Jeugdgezondheidszorg

De jeugdgezondheidszorg heeft een belangrijke rol ten aanzien van vroeg-signalering van ontwikkelingsvragen van het kind in de context van het gezin waarin dit kind opgroeit. De jeugdverpleegkundige geeft de VVE beschikking af en leidt kind en ouders toe naar de kinderopvang. Gedurende plaatsing is de jeugdverpleegkundige met name betrokken wanneer medische expertise nodig is.
Op dit moment zijn er gesprekken gaande waarin de samenwerking tussen de jeugdgezondheidszorg en de kinderopvang concreet wordt uitgewerkt in een beleids- en uitvoeringsplan. Belangrijk onderdeel hiervan is de uitwerking van de warme overdracht vóór plaatsing van een kind in de kinderopvang. Het betreft hierbij situaties waarbij zorgen zijn over de brede ontwikkeling van het kind en/of de gezinssituatie waarin het kind opgroeit. Na uitwerking van de samenwerkingsafspraken zullen deze in 2021 in de vorm van een pilot op locaties in de praktijk worden getoetst en eventueel aangepast. Uiteindelijk is het de bedoeling met elkaar een werkwijze te vinden die over heel Arnhem kan worden uitgerold.

Sociaal wijkteam

De wijkcoach kijkt naar het kind in de eigen leefwereld van het gezin waarin dit kind opgroeit. Naast en met de ouders kan zij de verbinding maken tussen het kind in de kinderopvang en in de thuissituatie. De wijkcoach richt zich op afstemming met het netwerk rondom het gezin met focus op versterking van regie van ouders. Indien nodig wijst de wijkcoach de beschikking voor onderzoek/behandeling toe.
Met het sociaal wijkteam zijn concrete afspraken gemaakt over de samenwerking, uitgewerkt in het ‘Beleids- en uitvoeringsplan samenwerking Passende kinderopvang en Sociale wijkteams’.
In februari 2020 is het startschot gegeven voor uitvoering van deze afspraken op iedere locatie in de vorm van een stappenplan. Door Corona is een spaak in het wiel gestoken. Een belangrijk aandachtspunt voor 2021.

Preventieve logopedie Stichting Pas

De logopedisten van St. Pas zijn binnen de kinderopvang ingezet in het kader van vroegtijdige signalering van problemen op het gebied van taal, spraak en communicatie. Zij observeren het kind in de groep en adviseren ouders en pedagogisch medewerkers ten aanzien van de begeleiding van het kind.

Functie ‘Ambulant begeleider passende kinderopvang’

Wanneer voor een kind specifieke expertise nodig is kan de ambulant begeleider passende kinderopvang vraaggericht binnen een kort tijdsbestek in de groep en thuis worden ingezet. Een belangrijk aspect van het werk van de ambulant begeleider passende kinderopvang is de begeleiding van pedagogisch medewerkers. Deze begeleiding is gericht op de omgang met het kind zodat pedagogisch medewerkers het kind kunnen bieden wat het nodig heeft ook dan wanneer de ambulant begeleider passende kinderopvang niet aanwezig is (continuïteit van aanbod en ondersteuning). Daarnaast vormt begeleiding van pedagogisch medewerkers gericht op respect voor en communicatie met ouders als belangrijkste begeleiders van het kind een belangrijk onderdeel van het werk van de ambulant begeleider passende kinderopvang.

De ambulante begeleiding passende kinderopvang wordt voorliggend ingezet hetgeen betekent dat er geen beschikking nodig is. Indien in het belang van het kind wordt uiteraard tijdig opgeschaald naar onderzoek en/of behandeling.
Het team ambulante begeleiding passende kinderopvang bestaat uit vier jeugdzorgwerkers vanuit Driestroom, Kentalis en entrea lindenhout.
Zij zijn wijkgericht en organisatie overstijgend opgezet in het kader van beperking van het aantal gezichten op locatie en in de samenwerking in de wijk. Zij verrichten de werkzaamheden vanuit hun eigen moederorganisatie met het oog op expertisedeling en nemen deel aan supervisie in het kader van continue professionalisering.
Vanuit iedere moederorganisatie van de ambulant begeleiders passende kinderopvang is een gedragskundige aanwezig die op de achtergrond kan meedenken. Er vindt binnenkort een overleg plaats met de gedragskundigen om met elkaar te bespreken hoe hun rol concreet invulling kan krijgen.

Samenwerkingspartners Driestroom, Kentalis en entrea lindenhout

Zoals eerder beschreven wordt de expertise van Driestroom, Kentalis en entrea lindenhout voorliggend ingezet door het ambulante team passende kinderopvang. Daarnaast zijn in 2020 met Kentalis Audiologisch Centrum en Vroegbehandeling gesprekken gevoerd om de samenwerking rondom kind en ouders te stroomlijnen. Dit heeft geresulteerd in het uitvoeringsplan ‘Samenwerking Passende kinderopvang Arnhem en Kentalis Audiologisch Centrum en Vroegbehandeling’. Dit uitvoeringsplan zal begin 2021 worden geïmplementeerd.
Het ligt in de bedoeling om in 2021 ook met Driestroom en entrea lindenhout de samenwerking rondom kind en ouders verder uit te werken.

Overige zorgaanbieders

In het kader van het invliegen van expertise binnen de kinderopvang zijn gesprekken gevoerd met Karakter Centrum Jonge Kind en Klimmendaal. Vanuit Karakter heeft een jeugdarts zitting genomen in de ring van gedragskundigen achter het team ambulante begeleiding passende kinderopvang. Karakter is ook bereid om in de toekomst mogelijk een jeugdzorgwerker toe te voegen aan het team ambulante begeleiding passende kinderopvang. Met Klimmendaal is het gesprek verkennend van aard geweest en er zijn nog geen concrete afspraken gemaakt.
Belangrijk aandachtspunt is te onderzoeken welke expertise mogelijk nog ontbreekt in de kinderopvang en op welke wijze we dit kunnen organiseren. In dit opzicht wordt regelmatig expertise op het gebied van de motorische ontwikkeling, sensorische integratie en cultuur-sensitief werken genoemd.

3. Perspectief ‘Kansen en mogelijkheden’

Het werk in de praktijk

Onder de eerste twee voorwaarden is beschreven welke bouwstenen zijn gezet om passende kinderopvang vorm te geven. Belangrijke voorwaarden om kinderen er allemaal bij te laten horen en optimale ontwikkelingskansen te bieden. Het échte bouwen aan passende kinderopvang gebeurt op de werkvloer, door de mensen in het werk. Een missie en visie onderschrijven is één ding, hier in de praktijk consequent naar handelen en knelpunten niet uit de weg gaan is een ander. De stedelijk missie ‘Inclusie en Kansengelijkheid’ vraagt om voortdurend gesprek met elkaar. Het is zoeken hoe ieder kind optimale ontwikkelingskansen geboden kan krijgen ook wanneer de ontwikkeling niet als vanzelfsprekend verloopt. Het is zoeken naar kansen en mogelijkheden om een passende ondersteuning voor ieder kind te creëren, in een groep met nog 15 andere kinderen. En de oude bril ‘past dit kind hier wel’ is soms hardnekkig.
Het is van grote waarde gebleken om voortdurend met elkaar in gesprek te zijn:

‘Welke ondersteuning en begeleiding heeft dit kind nodig en hoe kunnen wij dit gaan organiseren ook als de mogelijkheden niet direct voorhanden zijn’?
Is ieder kind in beeld of ligt onze focus toch op dat ene kind dat gedragsmatig opvalt’?
‘Als we dit kind met advies behandelgroep in de kinderopvang willen begeleiden, zoeken we dan het gesprek met de onderzoeker en ouders om de mogelijkheden hiertoe te verkennen’?
‘Kijken we naar de betekenis van dat lastige gedrag of reageren we alleen op het gedrag’?
‘Als we ouders in positie zetten als de belangrijkste begeleiders van het kind, wat vraagt dit dan van ons in handelen’?
‘En doen we dat ook consequent’?
‘Plaatsen we kinderen met VVE in één groep omdat daarmee wordt voldaan aan de kwaliteitseisen of gaan we voor inclusie en zoeken we het gesprek’?

Er worden mooie successen geboekt in samenwerking met elkaar om de kinderopvang zo passend mogelijk te maken voor het kind. Hierbij houden we altijd ‘Het kind voorop’. We streven naar inclusie van alle kinderen en zoeken naar wegen om de omgeving passend te maken voor ieder kind. Wanneer optimale ontwikkeling van een kind binnen de kinderopvang (nog) niet mogelijk is wordt gezocht naar een plek waar dit kind wel tot zijn recht kan komen. ‘Het kind voorop’ ten allen tijde.

Monitor passende kinderopvang

Om inzichtelijk te maken welke inzet wordt gepleegd om passende kinderopvang vorm te geven is de monitor passende kinderopvang ontwikkeld. Deze monitor is een feitelijke registratie van kind-gebonden trajecten waarin verschillende factoren zijn verwerkt. In bijlage 1 vinden jullie de opzet van de monitor passende kinderopvang.
De monitor wordt ingevuld door de coach passende kinderopvang van de locatie.
Met ingang van 1 januari 2020 is gestart met het invullen van de monitor voor de volgende kinderen:

• Alle kinderen die met een VVE beschikking binnenkomen.
• Alle kinderen die binnenkomen en gedurende plaatsing een VVE beschikking krijgen.
•  Alle kinderen voor wie een kind-gebonden traject wordt opgestart.

Op dit moment is een eerste stand van zaken opgemaakt over de periode januari – mei 2020. De resultaten over deze weliswaar korte periode zijn veelbelovend:

In de periode januari – mei 2020 zijn 64 kinderen uitgestroomd. Voor 81% van deze kinderen hebben we passende kinderopvang kunnen bieden. 67% van de uitgestroomde kinderen zijn naar het basisonderwijs gegaan.
19% van de uitgestroomde kinderen zijn voortijdig, vóór de leeftijd van 4 jaar, uitgestroomd. Van deze kinderen is 7% naar een behandelsetting gegaan (geen passende kinderopvang). De overige 12% heeft om verschillende, soms onbekende redenen de kinderopvang voortijdig verlaten.
De monitor is eind 2020 geëvalueerd en inhoudelijk aangescherpt. Een volgende meting zal plaatsvinden begin februari 2021, over de periode januari – december 2020.

Missie en visie

•  Voortzetting van de brede samenwerking in het kader van de missie ‘Inclusie en Kansengelijkheid’
• Verbinding maken tussen passende kinderopvang en kansengelijkheid als pijlers van het stedelijk beleid zodat ontwikkelingen in samenhang met elkaar worden ingezet en geborgd
• In woord en daad de missie ‘Inclusie en Kansengelijkheid’ uitdragen intern in organisaties en extern in samenwerking met netwerkpartners
• Het gesprek voeren met elkaar over knelpunten tussen de missie en de dagelijkse praktijk
• Groeps- en kind-gebonden overleg en coaching structureel inbedden in de overlegstructuur van de organisatie
• Taakuren voor VVE en passende kinderopvang inzichtelijk maken voor iedere professional op de locatie
• Door middel van de pilot ‘Groeps-gebonden taakuren’ met elkaar de criteria verkennen op basis waarvan meer personeel op de groep ingezet dient te worden om gedifferentieerd te kunnen werken in het kader van passende kinderopvang
• Met elkaar verkennen welke aanpassingen in ruimte en materiaal wenselijk zijn in het kader van het bieden van passende kinderopvang en zoeken naar mogelijkheden hiertoe
• Aansluiting zoeken met Passend Wijs in het kader van de doorgaande lijn

Professionaliteit van de kinderopvang

• Voortzetting van de ingezette lijn met aandacht voor continue professionalisering voor iedere professional in de samenwerking rondom het jonge kind
• Aandacht voor borging van kwaliteit
• Uitwerken geïntegreerd professionaliseringsaanbod
• Maatwerk in professionalisering mede aan de hand van de audits VVE

Samenwerking met netwerkpartners rondom het jonge kind

• Voortzetting van de constructieve samenwerking in het kader van de implementatie van passende kinderopvang
• Sociaal wijkteam
  De afspraken in het ‘Beleids- en uitvoeringsplan samenwerking sociale wijkteams en kinderopvang’ volgens onderstaand stappenplan op iedere locatie in gang zetten:

1. Het management informeert het team van pedagogisch medewerkers over de afspraken
2. Wanneer dit is gebeurd brengt het management de coach passende kinderopvang hiervan op de hoogte
3. De coach passende kinderopvang neemt contact op met de wijkcoach die verbonden is aan de locatie en plant een afstemmingsgesprek
4. Met de locatie wordt afgestemd wie hierbij aanwezig zijn (manager, pedagogisch medewerker, coach passende kinderopvang….)
5. In dit gesprek worden de nieuwe afspraken met elkaar doorgelopen: wat loopt al, wat dient in gang te worden gezet
6. Start met de nieuwe afspraken
7. Na een nog vast te stellen periode wordt een evaluatie ingepland en vindt terugkoppeling plaats met het sociaal wijkteam

• Jeugdgezondheidszorg
  Verdere uitwerking van het beleids- en uitvoeringsplan ‘Samenwerking jeugdgezondheidszorg en kinderopvang’ zodat de pilots warme overdracht van start kunnen gaan
•  Overige zorgaanbieders
  Met elkaar verkennen welke expertise naast de reeds ingezette samenwerking essentieel is in het kader van passende kinderopvang en hierover met netwerkpartners afspraken maken.

Perspectief ‘Kansen en mogelijkheden’

-Voortdurende reflectie over de vraag ‘wat is onze missie en visie en hoe kunnen we hiernaar handelen’
– In gezamenlijkheid: op locaties, in teamverband, in supervisie, in overleg. Kortom: daar waar mensen samenwerken
– Continuering monitoring passende kinderopvang, verfijning monitor passende kinderopvang
– Eventueel koppeling monitor passende kinderopvang aan monitor kansengelijkheid

Perspectief ‘Kansen en mogelijkheden’

• Voortdurende reflectie over de vraag ‘wat is onze missie en visie en hoe kunnen we hiernaar handelen’
• In gezamenlijkheid: op locaties, in teamverband, in supervisie, in overleg. Kortom: daar waar mensen samenwerken
• Continuering monitoring passende kinderopvang, verfijning monitor passende kinderopvang
• Eventueel koppeling monitor passende kinderopvang aan monitor kansengelijkheid